MỜI TRẦU
Quả cau nho nhỏ, miếng trầu ôi,
Này của Xuân Hương đã quệt rồi.
Có phải duyên nhau thì thắm lại,
Đừng xanh như lá bạc như vôi.
(Hồ Xuân Hương)
Tục ăn trầu là một tập tục có từ lâu đời của người dân Việt Nam, nó là một nét văn hóa đặc trưng và mang nhiều ý nghĩa. Ở Nam Bộ, tục ăn trầu của người dân có những điểm tương đối giống với các vùng, miền khác, nhưng vẫn có nét văn hóa riêng biệt trong đời sống của người dân nơi đây.
1. Văn hóa mời trầu
Trầu cau đi vào đời sống văn hóa của người dân Nam Bộ và sinh ra rất nhiều nguyên tắc ứng xử với nhiều ý nghĩa khác nhau. “Miếng trầu là đầu câu chuyện”, đây có lẽ là câu nói dân gian quen thuộc với mỗi chúng ta, ngụ ý rằng trao nhau miếng trầu để mở lời làm quen, để giãi bày câu chuyện. Từ đó, tình cảm thêm đượm nồng, khắng khít.
2. Dụng cụ dùng để ăn trầu
Vì vai trò văn hóa của tục ăn trầu nên có những dụng cụ đặc biệt gắn liền với tập tục này. Thường thấy nhất là dùng cơi trầu để cất giữ các vật liệu. Cơi thường làm bằng gỗ, phủ sơn, trông như một cái khay tròn có nắp đậy. Có nơi dùng âu trầu (còn gọi là ô) làm bằng kim loại, dáng như một cái vại có chân. Ngoài ra còn có bình vôi đặt ở chỗ tiếp khách để người ăn trầu dùng khi têm trầu.
Người già yếu răng không ăn trầu được thì có cối giã trầu bằng kim loại để nghiền nát miếng trầu cho dễ ăn. Nếu khách là người ở tuổi trung niên, có thể nhai miếng trầu trực tiếp và tận hưởng hương vị cay, thơm của miếng trầu. Tục ăn trầu cũng tạo ra bã trầu nên ống nhổ đã xuất hiện, loại ống nhổ này thường được những nhà giàu có đặt ở chỗ tiếp khách để đựng bã trầu.
3. Văn hóa trầu cau trong các lễ cưới, hỏi
Ngoài việc dùng để mời khách, cúng ông bà…trầu cau còn xuất hiện trong các lễ cưới, hỏi của đa số người dân Việt Nam nói chung và Nam Bộ nói riêng. Trầu cau thể hiện sự thủy chung của tình yêu đôi lứa, là mong muốn được gắn kết bạc đầu.
4. Văn hóa ăn trầu trong đời sống tinh thần của người dân Nam Bộ
Hình ảnh miếng trầu trở nên vô cùng quen thuộc với đời sống sinh hoạt cũng như đời sống tinh thần của người dân Nam Bộ và đại đa số người dân Việt Nam. Là một trong những yếu tố cấu thành nền văn hóa Việt, ẩn chứa triết lý sâu sắc.
Ăn trầu không chỉ đơn thuần là một tục lệ hằng ngày, mà nó mang những ý nghĩa tinh thần vô cùng sâu sắc đối với người dân Nam Bộ nói chung và người dân Việt Nam nói riêng.
