Tà áo em… bay bay bay bay trong gió nhẹ nhàng.
Tà áo em… bay bay bay bay trên phố dịu dàng
Không biết tự bao giờ, Áo dài đã dần đi vào trong lời ca tiếng hát. Đi vào những ngày vui hoan hỉ. Đi vào niềm cảm hứng của họa sĩ, nhà thơ. Áo dài đi vào thành thị tới nông thôn. Áo dài luồng lách qua con ngõ vào trường học. Theo ngòi bút học sinh vào trang vở. Áo dài cùng Việt Nam ra thế giới. Rồi Áo dài in sâu vào trong tâm trí người nơi đây khi nào, chẳng ai hay cũng chẳng ai biết. Người ta chỉ biết Áo dài nó đẹp – cái nét đẹp thiệt truyền thống, dịu dàng mà đầy mê hoặc. Chợt ta khẽ cảm thán trước sự sáng tạo diệu kỳ! Rốt cuộc áo dài được ra đời như thế nào nhỉ? Bạn cũng có cùng thắc mắc ấy chứ? Vậy hãy cùng khám phá dòng chảy lịch sử áo dài Việt Nam để được giải đáp nhé!
1. Áo giao lĩnh – Hình dáng sơ khai nhất của Áo dài
Đến nay, chưa có nhà nghiên cứu nào có thể xác định chính chính xác lịch sử áo dài và thời điểm xuất hiện của áo dài. Theo nhận định cảm quan của người Trung Quốc thì áo dài xuất thân từ sườn xám. Nhưng sườn xám mới xuất hiện từ năm 1920 còn áo dài đã xuất hiện cách đây hàng ngàn năm. Sự xuất hiện của áo dài bắt nguồn từ áo giao lĩnh (năm 1744) – là kiểu dáng sơ khai nhất của áo dài Việt Nam. Áo giao lĩnh còn được gọi là áo đối lĩnh, được may rộng, xẻ hai bên hông, cổ tay rộng, thân dài chấm gót. Thân áo được may bằng 4 tấm vải kết hợp mặc cùng thắt lưng màu và váy đen. Đây là kiểu áo cổ chéo gần giống với áo tứ thân.
Vào thời gian này, vua Nguyễn Phúc Khoát đã lên ngôi và cai trị vùng đất phía Nam. Miền bắc được cai quản bởi chúa Trịnh. Người dân ở phía Bắc mặc áo giao lĩnh, trang phục mang nét tương đồng với người Hán. Nhằm phân biệt giữa Nam và Bắc, vua Nguyễn Phúc Khoát đã yêu cầu tất cả phụ tá của mình vận quần dài bên trong một chiếc áo lụa. Bộ váy này kết hợp giữa trang phục người Hán và Chămpa. Có thể đây là hình ảnh của bộ áo dài đầu tiên.
2. Áo dài tứ thân (thế kỉ 17)
Để tiện hơn trong việc lao động sản xuất của người phụ nữ, chiếc áo giao lĩnh được cải tiến. Áo được may rời 2 tà trước để buộc vào với nhau, hai tà sau may liền lại thành vạt áo. Loại áo này thường may màu tối. Thể hiện sự mộc mạc, khiêm tốn. 4 tà áo mang ý nghĩa tượng trưng cho 4 bậc sinh thành của hai vợ chồng.
3. Áo dài ngũ thân (thời Vua Gia Long)
Trên cơ sở áo tứ thân, đến thời vua Gia Long áo ngũ thân xuất hiện. Loại áo này thường được may thêm một tà nhỏ để tượng trưng cho địa vị của người mặc trong xã hội. Giai cấp quan lại quý tộc thường mặc áo ngũ thân để phân biệt với các tầng lớp nhân dân lao động trong xã hội. Áo có 4 vạt được may thành 2 tà như áo dài, ở tà trước có thêm một vạt áo như lớp lót kín đáo chính là vạt áo thứ 5. Kiểu áo này được may theo phom rộng, có cổ và rất thịnh hành đến đầu thế kỉ XX.
4. Áo dài Lemur
Kiểu áo này được cải biến từ áo ngũ thân do họa sĩ Cát Tường sáng tạo vào năm 1939. Áo dài Lemur là tên được đặt theo tên tiếng Pháp của ông. Áo chỉ có hai vạt trước và sau, vạt trước dài chấm đất. Áo được may ôm sát cơ thể, tay thẳng và có viền nhỏ. Khuy áo được mở sang bên sườn nhằm nhấn thêm vẻ nữ tính, kiểu áo này thịnh hành đến 1943 thì bị lãng quên.
5. Áo dài Lê Phổ
Đây cũng là một sự kết hợp mới từ áo tứ thân, biến thể của áo dài Lemur của họa sĩ Lê Phổ nên được gọi là áo dài Lê Phổ. Kích thước áo dài ôm khít thân hình người phụ nữ Việt Nam. Áo được đẩy cầu vai, kéo dài tà áo chạm đất và đem đến nhiều màu sắc mới mẻ. Nói cách khác, ông khiến nó trở nên gợi cảm, tinh tế và thu hút hơn. Sau bốn năm phổ biến, ‘áo dài le mur’ được hoạ sĩ Lê Phổ cải tiến đã bỏ hết những ảnh hưởng phương Tây và thay thế bằng những chi tiết từ áo tứ thân. Từ thời điểm này đến những năm 1950, phong cách áo dài Việt Nam đã trở nên vô cùng nổi tiếng trong truyền thống nước nhà.
6. Áo dài Raglan
Áo dài Raglan còn gọi là áo dài giắc lăng, xuất hiện vào năm 1960 do nhà may Dung ở Đakao, Sài Gòn sáng tạo ra. Điểm khác biệt lớn nhất của áo dài Raglan là áo ôm khít cơ thể hơn, cách nối tay từ cổ chéo xuống một góc 45 độ giúp người mặc thoải mái linh hoạt hơn. Hai tà nối với nhau bằng hàng nút bấm bên hông. Đây chính là kiểu áo dài góp phần định hình phong cách cho áo dài Việt Nam sau này.
7. Áo dài truyền thống Việt Nam (từ 1970 đến nay)
Áo dài Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử có sự biến đổi với nhiều kiểu dáng, chất liệu từ hiện đại đến phá cách. Áo dài còn được biến chuyển thành áo cưới, áo cách tân… Nhưng dù thế nào thì chiếc áo dài truyền thống của người phụ nữ Việt vẫn giữ được nét uyển chuyển, gợi cảm, kín đáo mà không trang phục nào mang lại được.
Vậy là chúng mình đã cùng nhau đi qua lịch sử ra đời của tà áo dài Việt Nam rồi. Các bạn cảm thấy thế nào? Hãy cho chúng mình biết nhé!
